دکترا در فرانسه

نزدیک به 72 هزار دانشجوی دکتری در فرانسه حضور دارند که بیش از 40 درصد آنها دانشجویان بین‌المللی هستند.

تمامی دانشجویان دارای مدرک کارشناسی ارشد یا هر مدرک خارجی معادل کارشناسی ارشد می‌توانند برای مقطع دکتری در فرانسه اقدام کنند. مقطع دکتری در فرانسه معمولاً 3 سال و حداکثر 6 سال طول می‌کشد و مدرک دکتری پس از دفاع از رساله اعطا می‌شود. سالانه حدود 15 هزار مدرک دکتری در فرانسه صادر می‌شود که 46 درصد به علوم و فنون، 20 درصد به زیست_سلامت، 20 درصد به علوم انسانی و 14 درصد به علوم اجتماعی اختصاص دارد. در این قسمت با تمام جزئیات مقطع دکتری آشنا خواهید شد.

Document

Doctorat : Mode d'emploi

Fichier Pdf

753.3 کیلوبایت

Document

A How-to Guide for PhDs

Fichier Pdf

805.16 کیلوبایت

روند مقطع دکتری در فرانسه چگونه است؟

«دکتری» نام مدرکی است که در پایان دوره دریافت می‌کنید و بالاترین مدرک اعطایی از سمت دانشگاه و در سطح بین‌المللی شناخته‌ شده است. برای دریافت مدرک دکتری، باید رسالۀ خود را به نگارش درآورید و مقابل هیئت داوران ارائه دهید. پیش از نام‌نویسی در مقطع دکتری لازم است استاد راهنما و موضوع رسالۀ خود را مشخص کرده باشید. به طور کلی، دورۀ دکتری در دانشکده‌های دکتری برگزار می‌شود که خود این دانشکده‌ها زیرمجموعۀ دانشگاه اصلی هستند. امروزه بسیاری از مدارس مهندسی و چند مدرسۀ عالی مدیریت نیز که زیرمجموعۀ یک دانشکدۀ دکتری هستند مدرک دکتری ارائه می‌دهند.

دورۀ دکتری توسط «دانشکده‌های دکتری» ارائه می‌شود. 270 دانشکدۀ دکتری با همکاری 2500 آزمایشگاه تحقیقاتی دولتی در سرتاسر فرانسه میزبان شما هستند. در هر دانشکدۀ دکتری، چندین آزمایشگاه تحقیقاتی فعالیت می‌کنند. دانشکده‌های دکتری مسئول سازمان‌دهی و تنظیم فعالیت‌های دانشجویان دکتری هستند و آنها را در دوره‌های آموزش تکمیلی از جمله روش‌شناسی، ارتباطات، نگارش مقالات علمی، کارآفرینی، مالکیت معنوی و دیگر موضوعات راهنمایی می‌کنند. این آموزش‌های تکمیلی معادل حدودی 150 ساعت کلاس در تمام مقطع دکتری است. هم‌چنین امور مربوط به نام‌نویسی و پیگیری پیشرفت رساله با مشارکت استاد راهنما بر عهدۀ دانشکده‌های دکتری خواهد بود.

مدرک دکتری بالاترین مدرک بین‌المللی است و پس از 3 سال (بیشتر در علوم دقیقه) و یا حداکثر طی 6 سال (بیشتر در علوم انسانی و اجتماعی) اعطا می‌شود. دکترای علوم دقیقه به صورت تمام‌وقت در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی برگزار می‌شود. در علوم اجتماعی، پژوهش‌های دانشجویان بیشتر به صورت انفرادی صورت می‌گیرد و نیازمند حضور روزانه در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی نیست. علاوه بر فعالیت‌های تجربی یا مطالعاتی، شما می‌بایست رسالۀ خود را دست‌کم در 200 صفحه به نگارش درآورید. هم‌چنین اگر مقاله‌ای مرتبط در مجلات علمی به چاپ رسانده‌اید می‌توانید آنها را به رسالۀ خود اضافه کنید. پس از پایان نگارش رساله، دو ناظر باید آن را طی گزارش تأیید کنند. سپس می‌توانید در مقابل هیئت داوران از رسالۀ خود دفاع کنید. تاریخ دفاع و خود رساله توسط دانشگاه به نشانیwww.theses.fr  ثبت خواهد شد.

برخی از رشته‌های دکتری را می‌توان به زبان انگلیسی دنبال کرد. در علوم دقیقه، علوم مهندسی و زیست‌شناسی، برای گذراندن مقطع دکتری به هیچ سطحی از زبان فرانسه نیاز نخواهید داشت. مکاتبات شما با استاد راهنما به زبان انگلیسی صورت خواهد گرفت. دانشجویان دکتری می‌توانند در طول اقامت خود در کلاس‌های فرانسوی شرکت کنند، اما هم‌چنان این امکان وجود دارد که رساله و دفاع از آن را به زبان انگلیسی انجام دهند. فقط چکیدۀ رساله باید به زبان فرانسوی ترجمه شود. اما علوم انسانی و اجتماعی اغلب نیازمند تسلط کافی به زبان فرانسوی (معمولاً B1 یا B2) هستند. در خصوص رشته‌های تجارت، بازاریابی، علوم سیاسی، ارتباطات یا حقوق نیز گاهی امکان نگارش رساله به زبان انگلیسی وجود دارد و این موضوع کاملاً به اصول مؤسسه بستگی دارد.

از طریق این سامانه می‌توانید نقشۀ تمام دانشکده‌های دکتری فرانسه را به تفکیک رشته مشاهده کنید. دسترسی به این سامانه هم به زبان فرانسوی و هم به زبان انگلیسی میسر است.

سامانه‌ای برای یافتن تمام پیشنهادات مرتبط با موضوع رساله و پست‌دکتری

به کمک این سامانه، که به دو زبان فرانسوی و انگلیسی در دسترس است، می‌توانید پیشنهادات موجود برای موضوع رساله را به تفکیک رشته، تاریخ تقاضا، زبان، حمایت‌های مالی و دیگر طبقه‌بندی‌های موجود بررسی کنید.

مراحل نام‌نویسی در مقطع دکتری چیست؟

در کشور فرانسه، چیزی به نام «برنامه‌های دکتری» وجود ندارد که به شما اجازۀ نام‌نویسی در مقطع دکتری و در رشته‌ای خاص را بدهند و سال اول را به انتخاب و تعیین دقیق موضوع رساله تخصیص بدهند.

پیش از نام‌نویسی در مقطع دکتری، باید موضوع رساله و استاد راهنمای خود را پیدا کنید.

قبل از هر چیز، برای شروع سال اول دکتری باید مدرک کارشناسی ارشد یا مدارک معادل دیگری داشته باشید. بنابراین اصولاً در طول سال دوم کارشناسی ارشد (و از ماه ژانویه) است که باید به فکر مقطع دکتری خود باشید.

یافتن موضوع و استاد راهنمای رساله در علوم دقیقه :

• توجه : در چنین موردی، اگر ابتدا پروپوزال خود را آماده کنید و سپس در آزمایشگاه‌های فرانسه به دنبال پژوهشگری بگردید که بتواند استاد راهنمای رسالۀ شما شود مسیر را وارونه رفته‌اید، چرا که در فرانسه دقیقاً برعکس این روند در علوم دقیقه جریان دارد؛
• شما باید مستقیماً برای رساله‌های پیشنهادی که پژوهشگران فرانسوی ثبت کرده‌اند درخواست بدهید. این پیشنهادات را می‌توانید در سامانۀ کامپوس فرانس مشاهده نمایید. دو نوع موضوع در این حالت وجود دارد: موضوعاتی که مورد حمایت مالی دانشگاه مبدأ هستند (نوع «قراردادی»)؛ و موضوعاتی که خود شما باید به فکر حمایت‌های مالی آن باشید (نوع بورسیه).
• برای نام‌نویسی در علوم دقیقه (فیزیک، شیمی، ریاضی، زیست‌شناسی، مهندسی) نیاز به تأمین مالی دارید. منظور از تأمین مالی، تأمین هزینۀ نام‌نویسی (سالانه 380 یورو) نیست، بلکه تأمین هزینه‌های زندگی (از طریق بورس، حقوق، به طور کلی ماهانه بیش از هزار یورو) است.
• به محض یافتن موضوع مورد علاقه کافی است با پژوهشگر یا دانشکدۀ دکتری مسئول ثبت پیشنهاد تماس بگیرید.

یافتن موضوع و استاد راهنما در علوم اجتماعی:

• ابتدا به  سامانۀ کامپوس فرانس سر بزنید که در آن چندین موضوع پیشنهادی به علوم اجتماعی اختصاص دارد.
• در صورتی که موضوع مورد علاقۀ خود را در سامانه نیافتید، باید پروپوزال خود را آماده و آن را برای یکی از پژوهشگران مربوط ارسال نمایید.

پس از تهیۀ پروپوزال و تأیید استاد راهنما نوبت به تأییدیۀ دانشکدۀ دکتری می‌رسد تا بتوانید در مقطع دکتری نام‌نویسی کنید.

در صورتی که نام‌نویسی در دانشکدۀ دکتری نیازمند تأمین مالی باشد، پیش از نام‌نویسی باید این مورد را تکمیل کنید. بخش زیادی از دانشجویان دکتری توسط دانشگاه‌های فرانسوی میزبان، تحت قرارداد دکتری، مورد حمایت مالی قرار می‌گیرند. این قرارداد نوعی قرارداد کاری سه‌ساله یا نوعی دیگر از قراردادهای کاری مختلف است. در علوم انسانی و علوم اجتماعی، تحت شرایطی می‌توان بدون تأمین مالی نام‌نویسی را انجام داد. برای این مورد می‌توانید از دانشکدۀ دکتری مورد نظر کمک بگیرید (این اطلاعات را می‌توانید در صفحۀ مخصوص هر کدام از دانشکده‌های دکتری بیابید).

از کدام منابع مالی می‌توان برای دکتری کمک گرفت؟

پیدا کردن منابع مالی برای نام‌نویسی در مقطع دکتری کاری متداول است. پیش از جست‌وجوی حمایت‌های مالی ممکن برای دکتری، حتماً بررسی کنید که آیا دانشکدۀ دکتری مورد نظرتان برای نام‌نویسی درخواست تأمین مالی حداقلی دارد یا خیر. این مورد خصوصاً در علوم دقیقه اتفاق می‌افتد. این مبلغ در صفحۀ دانشکده و در بخش راهنمای دانشکده‌های دکتری ثبت شده است.

دکترای مورد حمایت دانشگاه میزبان: دانشکده‌های دکتری، آزمایشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی به طور پیوسته موضوعات پیشنهادی مورد حمایت خود جهت انجام رساله را بر روی سایت اینترنتی خود منتشر می‌کنند. این نوع تأمین مالی، اولین راه برای یافتن حمایت مالی جهت انجام دکتری است که 3 نوع مختلف دارد:

• تأمین مالی از طریق قرارداد دکتری: دانشکدۀ دکتری با پرداخت ماهانه تا سقف 1500 یورو خالص و به مدت سه سال از شما حمایت می‌کند. این نوع قرارداد دکتری یک نوع قرارداد کاری مختص دانشجویان دکتری است که محدودیت سن یا ملیت ندارد.
• تأمین مالی از طریق قرارداد با نهاد پژوهشی: نهاد پژوهشی مربوطه (CNRS یا دیگر نهادها) ماهانه تا سقف 1500 یورو خالص هزینه‌های دکترای شما را تأمین می‌کنند.
• تأمین مالی از طریق قرارداد وابسته به پروژه‌های حمایتی سازمان ملی پژوهش (ANR): این سازمان ماهانه تا سقف 1400 تا 1500 یورو خالص از شما حمایت می‌کند.

به علاوه، برخی مؤسسات آموزشی فرانسه 50 درصد هزینه‌های مقطع دکتری را به عهده می‌گیرند و برای مابقی آن به دنبال شرکای حرفه‌ای می‌گردند.

دکترای مورد حمایت شرکت: کنوانسیون صنعتی آموزش‌های تحقیقاتی (CIFRE) با همکاری انجمن ملی پژوهش و فناوری (ANRT) فرصتی را برای پژوهشگران جوان مهیا می‌کند که بتوانند در یک شرکت استخدام شوند و پژوهش‌های خود را به کمک تیم‌های دانشگاهی به سرانجام برسانند. در این حالت، شرکت یا مجموعۀ مورد نظر از طریق قرارداد کار خصوصی، هزینه‌های دکتری شما را پرداخت می‌کند. چنین شرکت‌هایی ماهانه دست‌کم 1800 یورو خالص به شما حقوق پرداخت می‌کنند و تا سه سال از شما حمایت می‌کنند. این برنامه موقعیتی عالی برای تجربه‌اندوزی پژوهشی در شرکت‌ها خواهد بود.

دکترای مورد حمایت از طریق بورس: به کمک برخی بورس‌ها می‌توانید هزینه‌های دکتری را پوشش دهید. بورس‌هایی مثل بورس دکتری مشترک ترددی وزارت اروپا و امور خارجه فرانسه، بورس فرصت مطالعاتی کوتاه‌مدت وزارت اروپا و امور خارجه فرانسه، بورس دکتری مشترک ترددی ایفل، حمایت‌های مالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مقطع دکتری، طرح‌های حمایتی اروپا و دیگر موارد از این جمله هستند.